Bằng công nhận Di tích lịch sử - văn hóa đối với Nha Công an Trung ương
Cách đây 78 năm, thực hiện lời kêu gọi cả nước kháng chiến của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Nha Công an Trung ương đã di chuyển lên xã Minh Thanh, tại đây Nha Công an Trung ương đã có nhiều quyết định, chỉ thị, nghị quyết, mệnh lệnh quan trọng; tại đây, Nha Công an đã chỉ đạo tổ chức “tiễu phỉ trừ gian”, xây dựng cơ sở nắm tình hình địch, kiểm soát nội bộ, lập Đội trừ gian, Đội Công an xung phong tại vùng căn cứ địa, thực hiện tốt việc rà soát đối tượng phức tạp, làm trong sạch địa bàn, chống các hoạt động do thám của địch, phát động Nhân dân thực hiện phong trào “Phòng gian bảo mật”, khẩu hiệu “Ba không”, đặt trạm, đồn tại các khu vực trọng yếu, giữ gìn trật tự xã hội vùng hậu phương; đặc biệt, Nha Công an Trung ương đã tổ chức chỉ đạo hoàn thành tốt nhiệm vụ bảo vệ lãnh tụ, các đồng chí lãnh đạo của Đảng, Nhà nước, các cơ quan đầu não của Đảng và Chính phủ… Ngày 21/02/1948, nhân kỷ niệm 02 năm Ngày Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh số 23-SL hợp nhất Sở Cảnh sát và Sở Liêm phóng toàn quốc thành một cơ quan đặt tên là Việt Nam Công an vụ, tại căn cứ Đồng Đon, Nội san “Rèn luyện” đã ra đời (sau này được xác định là tiền thân của Báo Công an nhân dân ngày nay). Tháng 6/1949, tại đây đã diễn ra Hội nghị Điều tra toàn quốc lần thứ nhất với hàng trăm đại biểu tham dự. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã gửi tặng ba giải thưởng cho người báo cáo hay nhất, người thuyết trình hay nhất và người phát biểu hay nhất Hội nghị. Cùng thời điểm này, Nha Công an Trung ương đã tổ chức bốn lớp đào tạo Công an hệ trung cấp cho học viên từ Trung Bộ trở ra. Ngày 19/11/1949, Nha Công an Trung ương ra Chỉ thị số 1605-CT về việc sưu tầm và khai thác tài liệu của các cơ quan do thám địch nhằm xác định, thống nhất các loại tài liệu của địch cần thu thập. Cuối năm 1949, Nha Công an Trung ương quyết định thành lập Đại đội vũ trang chiến đấu với tên gọi là “Đại đội Độc Lập” hay còn gọi là “Đại đội Hoàng Hữu Nam” để phối hợp với các đơn vị bảo vệ cơ quan Trung ương Đảng, Chính phủ tại Chiến khu Việt Bắc.
Từ ngày 08 đến ngày 15/01/1950, Hội nghị Công an toàn quốc lần thứ Năm đã được tổ chức tại Nha Công an Trung ương. Đây là Hội nghị đầu tiên quy tụ đại biểu Công an cả nước. Hội nghị đã thông qua các đề án quan trọng, đặt nền móng về lý luận, nghiệp vụ cho công tác Công an, trong đó đặc biệt là “Đề án Công an nhân dân”, đã xác định Công an nhân dân Việt Nam có 3 tính chất: Dân tộc, dân chủ và khoa học. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã có thư gửi Hội nghị Công an toàn quốc lần thứ Năm và Bác đã tặng tấm ảnh chân dung của Người để làm giải thưởng thi đua cho những đơn vị lập thành tích xuất sắc nhất. Hội nghị đã nhất trí “bầu” Công an tỉnh Thừa Thiên là đơn vị có nhiều thành tích nhất trong phong trào “Rèn cán, lập công” vinh dự được nhận phần thưởng của Bác... Ngày 18/10/1950, Nha Công an Trung ương ra Chỉ thị số 3371-CT về việc “Sưu tầm, tài liệu, hiện vật phá tề trừ gian, thực hiện Công an nhân dân”... với những giá trị lịch sử và ý nghĩa chính trị đặc biệt quan trọng của Khu di tích, ngày 10/8/1999 Bộ Văn hoá đã công nhận nơi đây là Khu di tích lịch sử cấp Quốc gia.
Nha Công an Trung ương
Trên cơ sở đó, ngày 14/8/1999, Đảng ủy Công an Trung ương, Bộ Công an đã khởi công xây dựng, tôn tạo lại di tích; toàn bộ nhà ở và làm việc của các bộ phận trong Nha Công an Trung ương được phân bố trên hai quả đồi lớn, nằm liền nhau và sát cánh đồng Lũng Cò, trong khuôn viên khu di tích có 11 di tích là nơi ở, làm việc của cán bộ, chiến sĩ Nha Công an Trung ương trong thời kỳ đóng quân từ tháng 4 năm 1947 đến tháng 9 năm 1950 với các công trình, hạng mục nổi bật như: Quảng trường 19/8 được đặt tên theo ngày truyền thống lực lượng Công an nhân dân, trước Quảng trường là cờ Tổ quốc và cờ Đảng với thế dựa vào núi vững chắc, thể hiện cho ước vọng đất nước, Đảng mãi trường tồn; để thành kính, tri ân và giáo dục truyền thống đối với các thế hệ cán bộ Công an nhân dân, Đảng ủy Công an Trung ương, lãnh đạo Bộ Công an đã chỉ đạo khắc tên của 13.689 liệt sĩ lên bia ghi danh phía sau của hai lá cờ. Tượng đài “Bảo vệ an ninh Tổ quốc” có chiều cao 21,6m, đường kính lớn nhất là 4,5m, hướng về Thủ đô Hà Nội, gồm 05 nhân vật đại diện cho các lực lượng tham gia bảo vệ an ninh Tổ quốc. Trên đỉnh là lá cờ Tổ quốc, cờ Đảng cùng thanh bảo kiếm hướng lên trời cao. Phía sau của Tượng đài là bức phù điêu, khắc họa 39 sự kiện bằng hình ảnh được chọn lọc tiêu biểu nhằm thể hiện một cách khái quát nhất các hoạt động nổi bật trong chiến đấu, xây dựng, trưởng thành của lực lượng Công an nhân dân cùng với toàn dân trong sự nghiệp bảo vệ an ninh Tổ quốc dưới sự lãnh đạo của Đảng; để ghi nhận những đóng góp, chiến công đặc biết xuất sắc của Công an các đơn vị, địa phương năm 2010, Bộ Công an đã quyết định khắc tên 630 tập thể và 336 cá nhân được phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân thuộc lực lượng Công an nhân dân lên bảng vàng phía sau của bức phù điêu. Bảo tàng Công an nhân dân được khánh thành năm 2010 với diện tích gần 2.000m2, hiện đang lưu giữ, trưng bày trên 2.000 hình ảnh, hiện vật quý giá (trong đó có 346 hiện vật quý như Con dấu của Nha Công an trung ương, Chiếc khăn mùi xoa Chủ tịch Hồ Chí Minh tặng Công an Tuyên Quang tháng 6/1949, Kiếm hai chức năng Bác Hồ dùng trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp; 106 tài liệu giá trị đặc biệt về lịch sử của toàn ngành Công an nhân dân và Công an tỉnh Tuyên Quang), các hình ảnh, hiện vật lịch sử thể hiện khái quát toàn bộ quá trình ra đời, chiến đấu, xây dựng và trưởng thành cùng những chiến công xuất sắc của lực lượng Công an nhân dân, Công an các đơn vị, địa phương. Bên cạnh đó, Bảo tàng còn có không gian văn hóa Hồ Chí Minh để cán bộ chiến sĩ lực lượng Công an nhân dân và khách tham quan thể hiện lòng thành kính, sự biết ơn sâu sắc với công lao trời biển của Chủ tịch Hồ Chí Minh, mỗi hiện vật, địa điểm tại Khu di tích Nha Công an Trung ương đều in đậm dấu ấn lịch sử xây dựng và trưởng thành cùng những chiến công xuất sắc của lực lượng Công an nhân dân Việt Nam.
Xác định vị thế, giá trị lịch sử to lớn của Khu di tích lịch sử Nha Công an Trung ương trong giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ, những năm qua Ban Thường vụ Đảng ủy, lãnh đạo Công an tỉnh Tuyên Quang đã quán triệt, triển khai thực hiện nghiêm túc chỉ đạo của Đảng ủy Công an Trung ương, lãnh đạo Bộ Công an, tập trung lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện ngày càng tốt hơn công tác bảo tồn, tôn tạo, phát huy giá trị của Khu di tích; chỉ đạo Phòng Công tác chính trị chủ động phối hợp chặt chẽ với các cơ quan, ban, ngành, đoàn thể, cấp ủy, chính quyền địa phương tổ chức trang nghiêm, an toàn các buổi sinh hoạt chính trị, văn hóa tại khu di tích lịch sử, xác định đây là việc làm thường xuyên, thể hiện tinh thần trách nhiệm cao đối với việc phát huy giá trị của khu di tích lịch sử; đồng thời, là biện pháp giáo dục thực tiễn sinh động để các tổ chức, cá nhân bồi đắp thêm tình cảm đối với lực lượng Công an nhân dân. Chủ động tham mưu cấp ủy, chính quyền địa phương quan tâm, đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, hệ thống giao thông thuận lợi kết nối Khu di tích Nha Công an Trung ương với các điểm di tích khác thuộc Khu di tích Quốc gia đặc biệt Tân Trào; đến nay cơ sở hạ tầng cơ bản được nâng cấp, đường sá thông suốt, phục vụ hiệu quả Nhân dân và du khách đến tham quan.
Bộ Công an tổ chức các hoạt động sinh hoạt chính trị tại Khu di tích lịch sử Nha Công an Trung ương
Công an tỉnh chủ động phối hợp với Cục Công tác chính trị và các đơn vị liên quan rà soát, báo cáo, đề xuất Đảng ủy Công an Trung ương, lãnh đạo Bộ Công an tu bổ, tôn tạo, sửa chữa các công trình, hiện vật, di tích đã xuống cấp hoặc hư hỏng, tiếp nhận, vận hành hiệu quả hệ thống camera an ninh giám sát tại Khu di tích; tổ chức các lớp tập huấn về phòng cháy, chữa cháy, nghiệp vụ công tác bảo vệ, cử cán bộ tham gia các lớp bồi dưỡng, tập huấn về công tác lễ tân, bảo tồn, bảo tàng do Bộ Công an, Sở văn hóa, thể thao và du lịch tỉnh và các địa phương tổ chức; tăng cường công tác dân vận, tuyên truyền vận động người dân trong khu vực cùng tham gia tuần tra bảo đảm an ninh, trật tự, chung tay xây dựng môi trường xanh, sạch, đẹp tại Khu di tích; chủ động số hóa tài liệu, hiện vật, lắp đặt bản đồ di tích, xây dựng bảng mã QR Code tại các điểm di tích để giúp du khách tìm hiểu và tham khảo thông tin. Chủ động tham mưu, phối hợp các Cục nghiệp vụ, Công an các đơn vị, địa phương trong việc bổ sung tài liệu, hiện vật trưng bày tại Bảo tàng, cập nhật đầy đủ chiến công, thành tích tiêu biểu, liên hệ cập nhật hình ảnh các tướng lĩnh trong Công an nhân dân... để phục vụ hoạt động tham quan, nghiên cứu học tập của cán bộ, chiến sĩ và Nhân dân, từ năm 2010 đến nay Công an tỉnh Tuyên Quang đã phối hợp với Công an các đơn vị, địa phương sưu tầm được 247 hiện vật quý có giá trị lịch của Nha Công an Trung ương trong thời gian đóng tại Minh Thanh và công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm, xây dựng lực lượng của Công an nhân dân Việt Nam; chủ động liên kết các doanh nghiệp kinh doanh du lịch, lữ hành để kết nối, liên kết các tua, tuyến du lịch, gắn việc tham quan khu di tích với hoạt động du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng Homestay trên địa bàn... Hằng năm, vào dịp kỷ niệm các ngày lễ lớn, các sự kiện lịch sử quan trọng của đất nước, ngành Công an, ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh và các đồng chí chủ chốt của Đảng, Nhà nước, lãnh đạo tiền bối tiêu biểu của Đảng và cách mạng Việt Nam, Công an tỉnh tổ chức cho đảng viên, cán bộ, chiến sĩ về nguồn, dâng hương, dâng hoa báo công; chủ động phối hợp với các cơ quan báo chí Trung ương, địa phương xây dựng được 425 tin, bài, phóng sự tuyên truyền, giới thiệu về Khu di tích; tổ chức các Trại sáng tác văn học, nghệ thuật tại Nha Công an; chủ động bảo đảm điều kiện phục vụ tổ chức các sự kiện, hoạt động sinh hoạt chính trị của Bộ Công an, Công an các đơn vị, địa phương, các tổ chức chính trị, xã hội diễn ra tại Khu di tích nhờ đó, những năm qua Khu di tích lịch sử đã trở thành “địa chỉ đỏ” trong giáo dục truyền thống, hằng năm thu hút đông đảo các đơn vị trong và ngoài lực lượng Công an, cán bộ, chiến sĩ, Nhân dân về nguồn, tham quan, tổ chức các hoạt động, nổi bật như: Bộ Công an và tỉnh Tuyên Quang, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam tổ chức Lễ tổng kết Chương trình hỗ trợ làm nhà cho 1.400 hộ nghèo trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang; Bộ Công an phối hợp với Đài Truyền hình Việt Nam tổ chức Chương trình giao lưu nghệ thuật đặc biệt với chủ đề “Giữ trọn lời thề - Bản hùng ca từ cội nguồn” nhân kỷ niệm 78 năm Ngày Thương binh - Liệt sỹ (27/7/1947-27/7/2025), hướng tới kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống Công an nhân dân Việt Nam (19/8/1945-19/8/2025) và 20 năm Ngày hội toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc (19/8/2005-19/8/2025); Bộ Công an và Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh tổ chức thành công Hội trại “Tuổi trẻ Vì an ninh Tổ quốc” khu vực phía Bắc năm 2025 chào mừng kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống Công an nhân dân Việt Nam (19/8/1945 - 19/8/2025) và 20 năm Ngày hội toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc (19/8/2005 - 19/8/2025) với hơn 1.000 trại sinh là những cán bộ, đoàn viên, thanh niên tiêu biểu đại diện cho tuổi trẻ 30 tỉnh, thành phố khu vực phía Bắc, 54 đơn vị đơn vị trực thuộc Bộ Công an và đơn vị khách mời tham gia; hằng năm, đón tiếp trên 400 đoàn/45.000 lượt khách tham quan tự do và học viên của các trường Công an nhân dân, Công an các địa phương về nguồn tham quan, tìm hiểu, dâng hương, dâng hoa, báo công.
Với những giá trị lịch sử to lớn Khu di tích lịch sử Nha Công an Trung ương đã trở thành “địa chỉ đỏ” không chỉ đối với các thế hệ cán bộ, chiến sĩ công an mà còn với nhân dân trong cả nước trong hành trình về với Tân Trào - “Thủ đô khu giải phóng”, “Thủ đô kháng chiến”.
Thực hiện: Chẩu Diệm
