Thứ trưởng Nguyễn Văn Long trình bày Tờ trình của Chính phủ về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Lý lịch tư pháp.
So với Luật Lý lịch tư pháp năm 2009, dự thảo Luật đã có những sửa đổi, hoàn thiện như sau:
- Sửa đổi mục đích quản lý lý lịch tư pháp và quyền yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp: Do yêu cầu quản lý nhà nước, hiện nay tại một số văn bản quy phạm pháp luật có quy định Phiếu lý lịch tư pháp trong thành phần hồ sơ thủ tục hành chính. Để cải cách, đơn giản hóa thủ tục hành chính cấp Phiếu lý lịch tư pháp, Quyết định số 498/QĐ-TTg ngày 11/6/2024 của Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt phương án cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính liên quan đến Phiếu lý lịch tư pháp. Để phù hợp với chủ trương của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và đáp ứng nhu cầu hiện nay của các cơ quan nhà nước về việc cần biết thông tin lý lịch tư pháp, dự thảo Luật đã sửa đổi, bổ sung mục đích quản lý lý lịch tư pháp “Hỗ trợ công tác quản lý cán bộ, hoạt động giải quyết thủ tục hành chính có quy định cần biết thông tin lý lịch tư pháp của cá nhân.” (khoản 2 Điều 1 dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung khoản 4 Điều 3 Luật Lý lịch tư pháp) và bổ sung quy định “từ đủ 16 tuổi trở lên” đối với công dân Việt Nam, người nước ngoài đã hoặc đang cư trú tại Việt Nam có quyền yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp, quy định “Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, cơ quan của tổ chức chính trị - xã hội các cấp” là một trong các cơ quan có quyền yêu cầu cung cấp thông tin lý lịch tư pháp (khoản 3 Điều 1 dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung Điều 7 Luật Lý lịch tư pháp).
- Sửa đổi về mô hình Cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp. Theo quy định của Luật Lý lịch tư pháp năm 2009, Cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp được xây dựng theo mô hình cơ sở dữ liệu hai cấp được quản lý tại Trung tâm Lý lịch tư pháp quốc gia và Sở Tư pháp. Trước những hạn chế của mô hình Cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp hai cấp phân tán, không tập trung trong thời gian qua và bối cảnh tình hình mới hiện nay với những đòi hỏi cao hơn trong quản lý nhà nước về lý lịch tư pháp và yêu cầu ứng dụng công nghệ thông tin phù hợp với xu thế chung của quốc tế, dự thảo Luật đã sửa đổi quy định Cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp được xây dựng tập trung, thống nhất tại Cục Hồ sơ nghiệp vụ Bộ Công an (khoản 6 Điều 1 dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung Điều 11 Luật Lý lịch tư pháp).
Để phù hợp với mô hình Cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp một cấp được xây dựng tập trung, thống nhất tại Cục Hồ sơ nghiệp vụ Bộ Công an và thống nhất với nguyên tắc xây dựng, quản lý, theo dõi thông tin, hồ sơ căn cước can phạm; đáp ứng yêu cầu tra cứu thông tin, dự thảo Luật đã sửa đổi quy định về trách nhiệm của Cơ quan có thẩm quyền cấp Phiếu lý lịch tư pháp trong quản lý Cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp (khoản 7 Điều 1 dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung Điều 12 Luật Lý lịch tư pháp); sửa đổi nguyên tắc xác định căn cứ lập lý lịch tư pháp từ “...nơi người bị kết án thường trú ...” thành “... nơi Tòa án xét xử sơ thẩm đóng trụ sở ...” và “... nơi Tòa án ra quyết định tuyên bố phá sản có trụ sở ...” trên cơ sở đó sửa đổi, bổ sung những quy định có liên quan đến việc tiếp nhận, lập lý lịch tư pháp, cập nhật, cung cấp thông tin lý lịch tư pháp (khoản 13, khoản 14, khoản 15, khoản 16, khoản 17 Điều 1 dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung Điều 26, Điều 27, Điều 33, Điều 37, Điều 38 Luật Lý lịch tư pháp).
- Để khắc phục tình trạng lạm dụng Phiếu lý lịch tư pháp số 2 trong thời gian vừa qua nhưng vẫn đáp ứng nhu cầu thiết thực của người dân muốn biết về thông tin lý lịch tư pháp của mình, dự thảo Luật đã sửa đổi, bổ sung quy định về việc “Cơ quan, tổ chức không được yêu cầu cá nhân cung cấp Phiếu lý lịch tư pháp số 2” (khoản 3 Điều 1 dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung Điều 7 Luật Lý lịch tư pháp). Tuy nhiên, cá nhân được cấp Phiếu có thể tự cung cấp các thông tin về lý lịch tư pháp của mình cho các cơ quan, tổ chức và chịu trách nhiệm về các thông tin do mình cung cấp, dự án Luật đã sửa đổi, bổ sung về việc sử dụng Phiếu lý lịch tư pháp phải được sự đồng ý của người được cấp Phiếu lý lịch tư pháp theo quy định của pháp luật về bảo vệ dữ liệu cá nhân (khoản 19 Điều 1 dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung Điều 41 Luật Lý lịch tư pháp).
- Dự thảo Luật cũng đã sửa đổi trách nhiệm của“cơ quan thi hành án thuộc Bộ Quốc phòng” theo hướng cụ thể là của“Tòa án quân sự Trung ương” và hoàn thiện quy định về việc Tòa án quân sự Trung ương có nhiệm vụ xây dựng cơ sở dữ liệu chuyên ngành về án tích của người bị Tòa án quân sự kết án và cung cấp thông tin lý lịch tư pháp cho Cục Hồ sơ nghiệp vụ Bộ Công an bảo đảm Cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp được tập trung, thống nhất (khoản 11 Điều 1 dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung Điều 19 Luật Lý lịch tư pháp).
- Sửa đổi tên thông tin lý lịch tư pháp từ “hình phạt” sang “án phạt” để phù hợp với quy định tại Bộ luật Hình sự (sửa đổi, bổ sung) năm 2025, Bộ luật Tố tụng hình sự (sửa đổi, bổ sung) năm 2025, Luật Thi hành án hình sự (sửa đổi) năm 2025.
Thực hiện: Hoài Giang
