Ngày 23/8/1957, Hội nghị Kỹ thuật hình sự toàn quốc lần thứ nhất đã thông qua Nghị quyết đầu tiên về công tác kỹ thuật hình sự. Đây là văn bản pháp lý đầu tiên của công tác kỹ thuật hình sự, là định hướng quan trọng để xây dựng và phát triển lực lượng Kỹ thuật hình sự sau này. Từ ý nghĩa lịch sử đó, Bộ Công an đã lấy ngày 23/8 hằng năm làm ngày truyền thống của lực lượng Kỹ thuật hình sự CAND. Trải qua 65 năm xây dựng và trưởng thành, với trọng trách nghiên cứu, ứng dụng những thành tựu khoa học kỹ thuật nhằm phục vụ công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm, lực lượng Kỹ thuật hình sự đã góp phần không nhỏ lập nên những thành tích, chiến công lớn trên mặt trận bảo vệ an ninh quốc gia, giữ gìn trật tự an toàn xã hội.
Tiền thân là Tổ Kỹ thuật hình sự thuộc phòng Trinh sát kỹ thuật, ngày 10/5/1984, phòng Kỹ thuật hình sự Công an tỉnh Hà Tuyên chính thức được thành lập. 40 năm đã trôi qua, phòng Kỹ thuật hình sự Công an tỉnh Tuyên Quang hôm nay đang ngày càng trưởng thành, lớn mạnh, hoàn thiện cả về cơ cấu, tổ chức và cơ sở vật chất, phương tiện kỹ thuật, ngày đêm thầm lặng góp sức mình cùng toàn lực lượng Công an Tuyên Quang hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao.
Kết quả giám định dấu vết, vật chứng là bằng chứng khoa học duy nhất giúp Cơ quan điều tra có định hướng đúng đắn khi phá án, cũng như củng cố chặt chẽ nguồn chứng cứ, truy nguyên thủ phạm hoặc bị hại. Chính vì vật, ở bất kỳ vụ án nào, dù lớn hay nhỏ, công tác khám nghiệm hiện trường chính là bước đi đầu tiên có vai trò hết sức quan trọng. Lính kỹ thuật hình sự luôn là một trong những người có mặt sớm nhất ở hiện trường để thu thập, cẩn trọng khai thác triệt để những dấu vết mà nghi phạm bỏ lại để khẩn trương phá án. Việc tiếp cận hiện trường càng nhanh chóng càng có ý nghĩa to lớn trong phát hiện, bảo toàn dấu vết, nhất là các dấu vết có giá trị truy nguyên như dấu vết công cụ, dấu vết đường vân, dấu vết sinh học, nguồn hơi... Trên thực tế, không phải lúc nào cũng có thể nhanh chóng lần tìm được dấu vết bởi có nhiều vụ việc, hiện trường gần như bị xáo trộn, buộc những người lính kỹ thuật hình sự phải vận dụng kinh nghiệm, sự nhạy bén, óc sáng tạo để thu thập chứng cứ, làm sáng tỏ nguyên nhân, giúp Cơ quan điều tra phá án thành công.
Đối với cán bộ chiến sĩ làm công tác kỹ thuật hình sự, việc thường trực chiến đấu, sẵn sàng nhận lệnh, xách vali đến hiện trường hay tiếp xúc trực tiếp với tử thi vào bất cứ thời điểm nào là chuyện thường tình. Có những ngày, họ phải tham gia nhiều hiện trường, chia thành nhiều mũi, thậm chí chưa xong vụ này lại phải tiếp tục bắt tay vào vụ khác. Bên cạnh đó, cán bộ chiến sĩ còn phải trực tiếp giám định hàng trăm yêu cầu về pháp y tử thi, dấu vết sinh vật, dấu vết đường vân; phối hợp dựng lại hiện trường, thực nghiệm điều tra, giám định tình huống nhiều vụ việc theo yêu cầu của Cơ quan điều tra. Công việc vừa thường xuyên, vừa đột xuất, bất ngờ, lại liên quan đến nhiều yếu tố độc hại nhưng mỗi cán bộ chiến sĩ kỹ thuật hình sự với bản lĩnh và “tinh thần thép” luôn khắc phục mọi khó khăn, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.
Để một vụ án được khám phá thành công, bên cạnh công tác khám nghiệm hiện trường, khám nghiệm tử thi, khâu giám định tang vật, vật chứng cũng đóng vai trò vô cùng quan trọng. Kết quả giám định chính là bằng chứng buộc tội hay gỡ tội cho các nghi phạm. Bởi vậy, với bất cứ mẫu giám định nào, cán bộ chiến sĩ kỹ thuật hình sự đều tuân thủ đúng quy trình công tác, tuyệt đối không để xảy ra sai sót dù là nhỏ nhất. Trong vài năm trở lại đây, Công an tỉnh Tuyên Quang đã phá nhiều chuyên án ma túy lớn như 102.P, 520.T, 620.T, thu giữ hàng chục kg ma túy các loại, chặt đứt đường dây mua bán ma túy liên tỉnh, đưa ma túy vào tiêu thụ trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang, tạo được tiếng vang lớn trong dư luận quần chúng Nhân dân. Để đạt được những chiến công tiêu biểu đó có sự góp sức không nhỏ của lực lượng Kỹ thuật hình sự.
Công tác giám định được tiến hành nhanh chóng, khoa học, chính xác, khách quan, góp phần làm sáng tỏ những vấn đề mấu chốt của vụ việc, giúp các cơ quan trưng cầu có đủ chứng cứ khoa học giải quyết các vụ án theo quy định của pháp luật. Phòng Kỹ thuật hình sự Công an tỉnh đã đảm nhận 100% các vụ việc khám nghiệm hiện trường phức tạp, các vụ án rất nghiêm trọng và đặc biệt nghiêm trọng. Khả năng phát hiện các dấu vết có tính truy nguyên cá thể, dấu vết dạng vi vết của CBCS không ngừng được nâng cao, đơn vị đã tập trung đào tạo đội ngũ cán bộ làm công tác khám nghiệm có trình độ chuyên môn, có chiều sâu, có thể đáp ứng tốt các yêu cầu, nhiệm vụ được giao. Từ năm 2015 đến nay, phòng Kỹ thuật hình sự Công an tỉnh đã khám nghiệm gần 1.500 vụ, giám định trên 6.500 vụ; đã triển khai giám định được 9/11 chuyên ngành giám định kỹ thuật hình sự và pháp y, trong đó, có các chuyên ngành giám định quan trọng như giám định kỹ thuật số và điện tử, giám định dấu vết cơ học, giám định hóa học… góp phần hiệu quả vào công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm trong tình hình mới.
Mỗi vụ án khác nhau, dấu vết để lại hiện trường lại có sự phức tạp khác nhau. Có những vụ, dấu vết để lại rất ít khiến công tác điều tra, phá án gặp nhiều khó khăn. Việc giải mã, bắt các dấu vết “lên tiếng” đòi hỏi những người lính kỹ thuật hình sự phải phát huy tối đa năng lực trình độ, kinh nghiệm, kiến thức, khả năng nhạy bén và cả lòng dũng cảm, nhiệt huyết, “say nghề”. Từ kết quả khám nghiệm hiện trường có thể giúp nhận định có hay không dấu hiệu tội phạm, làm cơ sở ra quyết định khởi tố hay không khởi tố vụ án và căn cứ để chứng minh tội phạm cho quá trình điều tra sau này. Dù khó khăn, dù vất vả, dù hiểm nguy, nhưng các thế hệ cán bộ chiến sĩ lực lượng Kỹ thuật hình sự Công an Tuyên Quang vẫn luôn phát huy truyền thống, làm việc hết mình với tinh thần khẩn trương, thận trọng, khách quan, tỷ mỷ, chính xác, toàn diện. Chiến công của họ là những cống hiến thầm lặng, là chìa khóa vàng giải mã những vụ án tưởng chừng hóc búa, nan giải nhất, phục vụ đắc lực công tác điều tra, phòng chống tội phạm, đảm bảo an ninh trật tự trên địa bàn.
