Thao túng thông tin: từ bóp méo đến dẫn dắt dư luận
Điểm đáng chú ý ở cả Lê Trung Khoa và Nguyễn Văn Đài không nằm ở công nghệ họ sử dụng, mà ở cách thức họ cố ý cắt cúp, suy diễn và gán ghép các sự kiện.
Các vụ việc như AIC, Việt Á hay “chuyến bay giải cứu” - vốn là những vụ án được xử lý công khai theo pháp luật - lại bị chuyển hóa thành chuỗi nội dung mang tính suy đoán, đẩy thông tin theo hướng tiêu cực cực đoan, làm nảy sinh tâm lý hoài nghi và bất tín trong một bộ phận người xem.
Trong khi đó, việc khai thác các nền tảng mạng xã hội, tận dụng thuật toán và thậm chí cả công nghệ trí tuệ nhân tạo để sản xuất, lặp lại thông tin một chiều đã tạo ra “vòng vọng” truyền thông, khiến sai lệch dễ dàng được nhân rộng.
Điều này không phải là “phản biện xã hội”. Phản biện chỉ có giá trị khi dựa trên sự thật kiểm chứng được, tôn trọng pháp luật và lợi ích chung.
Khi “đấu tranh” bị thương mại hóa
Không thể bỏ qua khía cạnh lợi ích. Việc thu hút lượt xem lớn từ trong nước, nhận quảng cáo, quyên góp… khiến nội dung càng được đẩy theo hướng giật gân, cực đoan - bởi đó là cách nhanh nhất tạo tương tác.
Ở đây, các khẩu hiệu “dân chủ”, “nhân quyền” bị biến thành công cụ thu hút đám đông, trong khi tính minh bạch của thông tin lại bị đặt xuống hàng thứ yếu. Khi lợi ích kinh tế chi phối nội dung, giá trị đạo đức và trách nhiệm xã hội rất dễ bị lùi lại phía sau.
Giới hạn của tự do: pháp luật quốc tế không bao che cho sự lạm dụng Nhiều người cho rằng “đã là tự do ngôn luận thì muốn nói gì cũng được”. Nhưng ngay trong Điều 19 Công ước quốc tế về các quyền dân sự và chính trị (ICCPR), quyền này gắn liền với nghĩa vụ không xâm hại an ninh quốc gia, trật tự công cộng, danh dự và quyền của người khác.
Việc cơ quan chức năng Việt Nam khởi tố vụ án, khởi tố bị can đối với Lê Trung Khoa và Nguyễn Văn Đài theo quy định của Bộ luật Hình sự là hoạt động thực thi quyền tài phán quốc gia. Những nội dung bị cho là tuyên truyền chống Nhà nước cần được xem xét, đánh giá và xử lý trên cơ sở chứng cứ, trình tự tố tụng và nguyên tắc thượng tôn pháp luật.
Việc họ cư trú ở nước ngoài không đồng nghĩa “đứng ngoài” trách nhiệm pháp lý. Hợp tác quốc tế trong phòng chống tội phạm mạng, trao đổi tư pháp là xu thế phổ biến - nhưng luôn dựa trên hiệp định, luật pháp và tôn trọng chủ quyền.
Khía cạnh đạo đức: trách nhiệm trước cộng đồng
Điều đáng suy ngẫm không phải là lựa chọn sinh sống ở đâu, mà là cách hành xử với sự thật và với cộng đồng quê hương mình. Khi một cá nhân sử dụng thông tin thiếu kiểm chứng, kích động tâm lý bi quan, gây rạn nứt niềm tin xã hội - đó không còn là đóng góp cho xã hội, mà là sự thiếu trách nhiệm.
Lời kết
Câu chuyện liên quan đến Lê Trung Khoa và Nguyễn Văn Đài nhắc chúng ta tỉnh táo hơn trước thông tin trên mạng.
Tự do ngôn luận chỉ có giá trị khi đi cùng trách nhiệm, tính trung thực và tuân thủ pháp luật. Giữ vững bản lĩnh, kiểm chứng thông tin, tôn trọng các thiết chế pháp lý - đó là cách mỗi công dân góp phần bảo vệ môi trường thông tin lành mạnh và sự ổn định phát triển của đất nước.
Thực hiện: M.T
